เมื่อวันที่ 24 ตุลาคม พ.ศ. 2568 ณ สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข (สป.สธ.) ฝ่ายเศรษฐศาสตร์สิ่งแวดล้อม มูลนิธิเพื่อการประเมินเทคโนโลยีและนโยบายด้านสุขภาพ (HITAP) ร่วมเป็นส่วนหนึ่งของ “พิธีมอบนโยบายส่งเสริมการลดก๊าซเรือนกระจกของสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข และการอบรมการใช้โปรแกรมระบบการจัดการก๊าซเรือนกระจกของโรงพยาบาลในประเทศไทย (THEMS)” พร้อมด้วย สป.สธ. และองค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (อบก.)
งานนี้จัดขึ้นเพื่อประกาศมอบนโยบายส่งเสริมการลดก๊าซเรือนกระจก ขับเคลื่อนนโยบาย Smart Energy and Climate Action (SECA) ในสถานพยาบาลทั่วประเทศอย่างเป็นระบบ และเสริมสร้างศักยภาพหน่วยบริการในการบริหารจัดการข้อมูลสิ่งแวดล้อมอย่างมีประสิทธิภาพด้วยเครื่องมือ Thai Hospital Emissions Management Systems (THEMS) ซึ่งพัฒนาโดย HITAP ร่วมกับ กองบริหารการสาธารณสุข (กบรส.) และได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.)
ภายในงานได้เปิดตัวระบบ THEMS อย่างเป็นทางการ ซึ่งเครื่องมือนี้ถูกออกแบบมาเพื่อวางแผนและติดตามผลการลดก๊าซเรือนกระจกของโรงพยาบาลอย่างเป็นมาตรฐาน โดยสามารถแสดงผลข้อมูลปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกของโรงพยาบาลในประเทศไทยได้ครบทั้ง 3 ขอบเขต ได้แก่ คาร์บอนฟุตพริ้นต์ทางตรง (direct emissions) คาร์บอนฟุตพริ้นต์ทางอ้อม (indirect emissions) คาร์บอนฟุตพริ้นต์ทางอ้อมอื่น ๆ (other indirect emissions) และรวมถึงคาร์บอนฟุตพริ้นต์ด้านอื่น ๆ (non-protocol) ส่งผลให้โรงพยาบาลมองเห็นภาพรวมการปล่อยคาร์บอนได้อย่างเรียลไทม์ และใช้ข้อมูลเหล่านี้ในการวางแผนลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ต่อเนื่อง
นายแพทย์โสภณ เอี่ยมศิริถาวร รักษาราชการแทนรองปลัดกระทรวงสาธารณสุข ได้รับมอบหมายจากปลัดกระทรวงสาธารณสุข ให้เกียรติเปิดงานและกล่าวมอบนโยบายส่งเสริมการลดก๊าซเรือนกระจกของ สป.สธ. เพื่อขับเคลื่อนเป้าหมาย Net zero และความเป็นกลางทางคาร์บอน (carbon neutrality)
“กระทรวงสาธารณสุขมุ่งยกระดับคุณภาพชีวิตประชาชน ควบคู่ไปกับการสร้างระบบบริการสุขภาพที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เพื่อลดผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ จึงประกาศนโยบายส่งเสริมการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก โดยตั้งเป้าการปลดปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ สนับสนุนการลดการปล่อยก๊าซในทุกกระบวนการ และชดเชยคาร์บอนส่วนที่เหลือผ่านโครงการต่าง ๆ”
นายแพทย์พงษ์ศักดิ์ นิติการุญ ผู้อำนวยการกองบริหารการสาธารณสุข เน้นย้ำถึงความสำคัญของนโยบาย ที่ตั้งเป้าหมายลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในภาคสาธารณสุขไทยอย่างน้อย 80,000 ตันคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่าต่อปี โดยเฉพาะผ่านการส่งเสริมการติดตั้งระบบ solar rooftop ปัจจุบัน หน่วยงานสาธารณสุขกว่า 1,644 แห่ง ได้ติดตั้งแล้ว รวมกำลังการผลิตกว่า 115,938.73 กิโลวัตต์ ผลิตไฟฟ้าได้มากกว่า 169 ล้านหน่วยต่อปี ช่วยลดค่าไฟฟ้าได้กว่า 617 ล้านบาทต่อปี จึงช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้อย่างมีนัยสำคัญ
นโยบายนี้จึงส่งเสริมให้โรงพยาบาลในสังกัด สป.สธ. เข้าร่วมโครงการ LESS และรายงานข้อมูลผ่านระบบ THEMS โดยมีเป้าหมายให้โรงพยาบาลทั่วประเทศจำนวน 904 แห่ง ลงทะเบียน บันทึกข้อมูล และติดตามปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกของตนเองได้อย่างเป็นระบบ
ดร.สาธิต เนียมสุวรรณ จากสำนักรับรองคาร์บอนเครดิต อบก. ได้นำเสนอแนวทางการดำเนินงานของโครงการ Low Emission Support Scheme (LESS) ซึ่งมีจุดเด่นด้านความยืดหยุ่น กล่าวคือ ใช้เวลาดำเนินกิจกรรมต่อเนื่องอย่างน้อย 180 วัน และไม่กำหนดปริมาณขั้นต่ำของการลดก๊าซเรือนกระจกทำให้โรงพยาบาลสามารถเริ่มต้นดำเนินการด้านสิ่งแวดล้อมและรายงานผลการลดการปล่อยก๊าซขององค์กรได้สะดวก และได้รับใบประกาศเกียรติคุณหากผ่านการรับรอง
โรงพยาบาลบ้านตาก จังหวัดตาก ถูกนำเสนอเป็นตัวอย่างความสำเร็จ เนื่องจากสามารถลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้อย่างเป็นรูปธรรม จากการผลิตไฟฟ้าด้วยระบบ solar rooftop ได้ถึง 862 เมกะวัตต์ชั่วโมง คิดเป็นมูลค่าการประหยัดไฟฟ้าราว 3.7 ล้านบาท นับตั้งแต่เริ่มดำเนินการ
การขับเคลื่อนนโยบายฯ ด้วยเครื่องมือ THEMS นี้ ไม่เพียงแต่ช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมเท่านั้น แต่ยังสร้างประโยชน์โดยตรงแก่หน่วยงานสาธารณสุข ด้วยการสนับสนุนให้โรงพยาบาลปรับเปลี่ยนสู่โรงพยาบาลสีเขียวอย่างเป็นรูปธรรม พร้อมทั้งสร้างมาตรฐานกลางในการติดตามและรายงานข้อมูลคาร์บอนของโรงพยาบาลทั่วประเทศ และเพิ่มโอกาสในการได้รับการรับรองด้านสิ่งแวดล้อมจากระดับกระทรวง ฯ และรัฐบาล
บทบาทของ THEMS จึงถือเป็นกลไกสำคัญในการขับเคลื่อนนโยบาย Smart Energy Climate Action (SECA) และเป็นก้าวสำคัญของภาคสาธารณสุขไทยในการมุ่งสู่เป้าหมายระดับชาติ carbon neutrality ภายในปี พ.ศ. 2593 และ net zero ภายในปี พ.ศ. 2608 เพื่อสร้างระบบบริการสุขภาพที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมและขับเคลื่อนประเทศไทยสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน
โรงพยาบาลที่อยู่ในสังกัด สป.สธ. และหน่วยงานที่สนใจ สามารถลงทะเบียนและเข้าใช้งานระบบ THEMS ได้แล้วทาง https://thems.moph.go.th/
