การใช้เครื่องวัดอุณหภูมิ (Thermoscan) เพื่อคัดกรองโควิด-19 ถือเป็นมาตรการหนึ่งที่ถูกนำมาใช้ในช่วงการแพร่ระบาดใหญ่ของโควิด-19 ทว่าสถานการณ์ปัจจุบันที่เปลี่ยนแปลงไปทำให้ต้องมีการทบทวนมาตรการที่ดำเนินการเพื่อปรับให้เหมาะสมยิ่งขึ้น ล่าสุดผลการทบทวนมาตรการคัดกรองดังกล่าวของคณะกรรมการประมวลสถานการณ์โรคโควิด-19 กระทรวงสาธารณสุข (MOPH Intelligence Unit : MIU) พบว่า มาตรการนี้ให้ผลลวง ประสิทธิภาพต่ำและไม่ช่วยป้องกันโควิด-19
วันนี้ HITAP ในฐานะที่เป็นส่วนหนึ่งของทีม MIU จึงขอชวนทุกคนมาร่วมเจาะลึกผลการทบทวนมาตรการในเชิงวิชาการ เหตุใดสามารถยกเลิกมาตรการดังกล่าว
1. ไม่มีหลักฐานประสิทธิผลในการคัดกรองโควิด-19
เครื่องวัดอุณหภูมิแบบอินฟราเรดหรือแบบสแกน (thermal imaging systems) มีประสิทธิผลในการตรวจคัดกรองผู้ป่วยโควิด-19 ต่ำ โดยมีค่าความไว (sensitivity) ตั้งแต่ 0% ถึง 39% ทั้งการใช้เครื่องที่สนามบินหรือที่โรงพยาบาล
นอกจากนี้ยังพบว่ามีปัจจัยหลายอย่างที่ส่งผลต่อประสิทธิผลของเครื่องวัดอุณหภูมิแบบสแกนร่างกายในการตรวจคัดกรองผู้ป่วยโควิด-19 ดังนี้
- ผู้ป่วยโควิด-19มากกว่าครึ่งไม่แสดงอาการ (53% [95% CI: 36%-70%])
- ผู้ป่วยสามารถปิดบังอาการไข้ได้ด้วยการรับประทานยาลดไข้ ใส่เสื้อผ้าหนาปกคลุมร่างกายและการใช้เครื่องสำอาง เป็นต้น
ความคลาดเคลื่อนของอุณหภูมิที่วัดได้อาจเกิดจากปัจจัยทางเทคนิค เช่น คุณสมบัติของเครื่องมือ มุมของกล้อง อุณหภูมิห้องคงที่ระหว่าง 18 – 24°C ความชื้นในอากาศคงที่ระหว่าง 20 – 75% เป็นต้น
2. ไม่พบหลักฐานชัดเจนในการป้องกันโรคอื่น ๆ
การคัดกรองด้วยเครื่องวัดอุณหภูมินอกจากประเด็นเพื่อป้องกันโควิด-19 โดยตรงแล้ว ยังมีประเด็นอื่นให้พิจารณา แต่หลักฐานยังคงชี้ว่าให้ยกเลิกการใช้เครื่องวัดอุณหภูมิ โดยมีประเด็นดังนี้
1. ประเด็นการคัดกรองอุณหภูมิช่วยคัดกรองโรคติดเชื้ออื่น ๆ โดยเฉพาะในกลุ่มนักเดินทาง – ปัจจุบันยังไม่พบหลักฐานที่ชัดเจนของการคัดกรองอุณหภูมิของนักเดินทางที่ติดเชื้อในผู้ป่วยไข้หวัดใหญ่ ไข้เลือดออกหรืออีโบล่า ทั้งนี้ เชื่อว่ามาตรการคัดกรองต่าง ๆ ที่สนามบินก็เพียงชะลอการแพร่ระบาดของโรคแต่ไม่สามารถป้องกันการแพร่ระบาดได้ นอกจากนี้อาจทำให้เกิดความมั่นใจในความปลอดภัยมากเกินความเป็นจริง ส่งผลให้ละเลยมาตรการอื่น ๆ ที่จำเป็น เช่น เว้นระยะห่าง ล้างมือและสวมใส่หน้ากากอนามัย
2. ประเด็นว่าการคงมาตรการไว้เป็นการส่งสัญญาณป้องกันไม่ให้ผู้ป่วยโรคติดเชื้อต่าง ๆ เดินทางออกจากที่พัก – ผู้อื่นที่มีอุณหภูมิร่างกายสูงด้วยสาเหตุอื่น เช่น ผู้ดื่มแอลกอฮอล์ สตรีตั้งครรภ์หรือมีประจำเดือน ผู้ป่วยมะเร็ง ผู้คนเหล่านี้ต่างมีอุณหภูมิสูงกว่าปกติ อาจทำให้เกิดการตีตราต่อบุคคลเหล่านี้ได้
3. ประเด็นที่สมาคมขนส่งทางอากาศระหว่างประเทศ (IATA) ยังแนะนำให้คัดกรองอุณหภูมิในสนามบิน – สมาคมขนส่งทางอากาศระหว่างประเทศตระหนักดีว่าไม่มีมาตรการป้องกันใดที่ได้ผลดีที่สุด และต้องมีการทบทวนประสิทธิผลของมาตรการต่าง ๆ อยู่เป็นระยะเพื่อดำเนินเฉพาะมาตรการที่มีหลักฐานพิสูจน์แล้วว่ามีประโยชน์ และควรคำนึงถึงการติดขัด ความล่าช้าและไม่สะดวกของผู้เดินทางเป็นสำคัญด้วย
3. หลายประเทศยกเลิก – ไม่มีคำแนะนำนี้
หลายประเทศยกเลิกคำแนะนำในส่วนของมาตรการคัดกรองด้วยการตรวจวัดอุณหภูมิแล้ว ดังนี้
- สหราชอาณาจักร มีคำแนะนำสำหรับภาคธุรกิจโดยระบุว่าไม่จำเป็นต้องมีการคัดกรองอุณหภูมิแล้ว
- สิงคโปร์ ยกเลิกการคัดกรองอุณหภูมิในพื้นที่สาธารณะตั้งแต่เดือนสิงหาคม พ.ศ. 2564 เนื่องจากมีการฉีดวัคซีนที่ครอบคลุม และมีมาตรการตรวจคัดกรองที่สม่ำเสมอ
- สหรัฐอเมริกา ปัจจุบันไม่มีคำแนะนำเรื่องการวัดอุณหภูมิสำหรับคัดกรองโควิด-19 ทั้งนี้ หน่วยงานท้องถิ่นอาจมีการดำเนินนโยบายที่แตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับแต่ละรัฐ
- แคนาดา ยกเลิกคำแนะนำเรื่องการคัดกรองอุณหภูมิสำหรับคัดกรองโควิด-19 ไปแล้วแม้จะดำเนินการในช่วงต้นของการแพร่ระบาด ทั้งนี้ การดำเนินนโยบายในแต่ละรัฐอาจแตกต่างกันไป
อ้างอิง
ผลการทบทวนมาตรการคัดกรองอุณหภูมิ หลังผ่านพ้นการแพร่ระบาดใหญ่ของโควิด-19 โดยคณะกรรมการประมวลสถานการณ์โรคโควิด-19 กระทรวงสาธารณสุข (MOPH Intelligence Unit : MIU)
Khaksari K, Nguyen T, Hill BY, Perrault J, Gorti V, Blick E, et al. Review of the efficacy of infrared thermography for screening infectious diseases with applications to COVID-19. J Med Imaging. 2021;8.
Maung Z, Kristensen M, Hoffman B, Jacobson MA. Temperature Screening of Healthcare Personnel Is Ineffective in Controlling COVID-19. J Occup Environ Med. 2022;64:382–4.
PANĂ, Bogdan C., et al. Real-World Evidence: The Low Validity of Temperature Screening for COVID-19 Triage. Frontiers in public health, 2021, 9: 891.
Nuertey, Benjamin Demah, et al. “Performance of COVID-19 associated symptoms and temperature checking as a screening tool for SARS-CoV-2 infection.” PloS one 16.9 (2021): e0257450.
Ma Q, Liu J, Liu Q, et al. Global percentage of asymptomatic sars-cov-2 infections among the tested population and individuals with confirmed covid-19 diagnosis: a systematic review and meta-analysis. JAMA Netw Open. 2021;4(12):e2137257.
Lahiri BB, Bagavathiappan S, Jayakumar T, Philip J. Medical applications of infrared thermography: A review. Infrared Phys Technol. 2012;55:221–35.
Foster, Josh, Alex Bruce Lloyd, and George Havenith. “Non-contact infrared assessment of human body temperature: The journal Temperature toolbox.” Temperature 8.4 (2021): 306-319.
Normile, Dennis. “Why airport screening won’t stop the spread of coronavirus.” Science (2020).
Bitar, Dounia, Aicha Goubar, and Jean-Claude Desenclos. “International travels and fever screening during epidemics: a literature review on the effectiveness and potential use of non-contact infrared thermometers.” Eurosurveillance 14.6 (2009): 19115.
Richard, M. “Biosecurity for air transport a roadmap for restarting aviation v. 2 [cited 2020 Jul 8].”
https://www.moh.gov.sg/news-highlights/details/preparing-for-our-transition-towards-covid-resilience (Aug 2021)
