เมื่อวันที่ 7 สิงหาคม 2568 ณ โรงแรมอวานี รัชดา กรุงเทพฯ มูลนิธิเพื่อการประเมินเทคโนโลยีและนโยบายด้านสุขภาพ (HITAP) ร่วมกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) จัดการอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อพัฒนาหัวข้อปัญหาและ/หรือเทคโนโลยีด้านสุขภาพ ประเภทบริการสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรค (Promotion and Prevention: P&P) เข้าสู่กระบวนการพัฒนาชุดสิทธิประโยชน์ ประจำปี 2569
การอบรมเชิงปฏิบัติการครั้งนี้จัดขึ้นเพื่อเสริมสร้างศักยภาพบุคลากรของ สสส. และภาคีเครือข่าย ในการจัดทำข้อเสนอสิทธิประโยชน์ด้าน P&P ภายใต้ข้อมูลและหลักฐานเชิงวิชาการที่ครบถ้วน เพื่อเข้าสู่กระบวนการพัฒนาชุดสิทธิประโยชน์ฯ ซึ่งครั้งนี้มุ่งเน้นไปที่บริการสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรค โดยภายในงานได้รับเกียรติจากวิทยากรผู้เชี่ยวชาญ อาทิ เภสัชกรคณิตศักดิ์ จันทราพิพัฒน์ ผู้ช่วยเลขาธิการ สปสช. คุณสุรางค์รัตน์ จิรนันทนากร ผู้เชี่ยวชาญพิเศษ สปสช. รศ. ดร. พญ.ธัญญรัตน์ อโนทัยสินทวี รวมถึง ทีมโครงการพัฒนาชุดสิทธิประโยชน์ฯ จาก HITAP
เภสัชกรคณิตศักดิ์ จันทราพิพัฒน์ ให้เกียรติกล่าวเปิดงานในครั้งนี้ โดยชี้ให้เห็นความสำคัญของการสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรค ในฐานะสิทธิประโยชน์เพียงประเภทเดียวในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติที่ครอบคลุมประชาชนทุกสิทธิการรักษา พร้อมย้ำถึงบทบาทของ HITAP ผ่านโครงการ UCBP และเครือข่ายวิจัย ในการสนับสนุนข้อมูลเชิงวิชาการ เพื่อให้ข้อเสนอด้าน P&P มีข้อมูลครบถ้วน ก่อนนำเข้าสู่กระบวนการพิจารณาคัดเลือกหัวข้อและการศึกษาวิจัย เพื่อพิจารณาบรรจุเป็นสิทธิประโยชน์ต่อไป
นอกจากนี้ เภสัชกรคณิตศักดิ์ ยังได้บรรยายในหัวข้อ “หัวข้อบริการสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรค (P&P) กับกระบวนการพัฒนาชุดสิทธิประโยชน์” ซึ่งกล่าวถึงเป้าหมายสูงสุดของการสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรค (P&P) คือการทำให้ประชาชนมีสุขภาพดี ซึ่งจะช่วยลดค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพในอนาคต ทั้งในระดับครัวเรือนและระดับประเทศ โดยหลักการสำคัญของงาน P&P คือ การค้นหาและคัดกรองความเสี่ยงหรือปัจจัยเสี่ยงก่อนเกิดอาการเจ็บป่วย ซึ่งจะแตกต่างจากการรักษาพยาบาลที่ทำเมื่อมีอาการแล้ว ผู้เสนอหัวข้อฯ จึงต้องระบุกลุ่มเป้าหมายและเครื่องมือหรือเทคโนโลยีที่ใช้ในการตรวจคัดกรองให้ชัดเจน และต้องพิจารณาว่าบริการนั้นสามารถเข้าถึงได้ง่ายหรือไม่ ครอบคลุมการให้บริการในพื้นที่เพียงใด รวมทั้งมีรูปแบบหรือระบบการจ่ายรองรับหรือไม่ การเตรียมข้อมูลอย่างครบถ้วนและครอบคลุมทุกประเด็นจึงมีความสำคัญมาก เพราะจะช่วยให้ผู้เสนอหัวข้อฯ จัดทำข้อเสนอที่ตรงตามเกณฑ์การพิจารณาของกระบวนการ UCBP
คุณกุมารี พัชนี ทีมโครงการ UCBP และนักวิจัยจาก HITAP ได้บรรยายในหัวข้อ “กระบวนการคัดเลือกหัวข้อปัญหาและ/หรือเทคโนโลยีด้านสุขภาพเพื่อบรรจุเป็นชุดสิทธิประโยชน์ในระบบหลัก ประกันสุขภาพแห่งชาติ” ซึ่งอธิบายเกี่ยวกับหลักการสำคัญของการพัฒนาชุดสิทธิประโยชน์ที่ต้องอาศัยความเป็นระบบของกระบวนการ มีการดำเนินงานที่โปร่งใส ใช้ข้อมูลหลักฐานเชิงประจักษ์เพื่อประกอบการตัดสินใจ และเปิดโอกาสให้ทุกภาคส่วนเข้ามามีส่วนร่วมในการดำเนินงาน โดยเมื่อมีการเสนอหัวข้อฯ จากกลุ่มผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย จะมีการพิจารณาจัดลำดับความสำคัญของแต่ละหัวข้อฯ ตามเกณฑ์การพิจารณาคัดเลือกหัวข้อ คือ 1) จำนวนผู้ได้รับผลกระทบจากโรคหรือปัญหาสุขภาพ 2) ความรุนแรงของโรคหรือปัญหาสุขภาพ 3) ประสิทธิผลของเทคโนโลยีที่เสนอ 4) ความแตกต่างในทางปฏิบัติ 5) ผลกระทบทางเศรษฐกิจของครัวเรือน และ 6) ความเป็นธรรมและประเด็นทางสังคมจริยธรรม จากนั้นจึงเข้าสู่กระบวนการศึกษาวิจัยก่อนพิจารณาตัดสินใจบรรจุเป็นชุดสิทธิประโยชน์
พร้อมยกตัวอย่างบางการศึกษาที่พบว่ามีความคุ้มค่าทางเศรษฐศาสตร์ แต่ไม่ได้รับการบรรจุเป็นชุดสิทธิประโยชน์ หรือในทางกลับกัน บางการศึกษาที่ไม่มีความคุ้มค่าทางเศรษฐศาสตร์แต่ได้รับการบรรจุในชุดสิทธิประโยชน์ เพื่อชี้ให้เห็นว่า การประเมินความคุ้มค่าทางเศรษฐศาสตร์เป็นเพียงหนึ่งในหลายเกณฑ์ที่ผู้กำหนดนโยบายใช้พิจารณาตัดสินใจ
คุณนิชาต์ มูลคำ ทีมโครงการ UCBP และผู้ช่วยนักวิจัยจาก HITAP ได้บรรยายในหัวข้อ “เกณฑ์ที่ใช้ในกระบวนการพัฒนาชุดสิทธิประโยชน์ฯ” เพื่อให้ผู้เข้าร่วมอบรมได้เข้าใจลักษณะและน้ำหนักคะแนนของแต่ละเกณฑ์ พร้อมย้ำว่าด้วยงบประมาณที่จำกัด จึงมีความจำเป็นต้องคัดเลือกบริการด้านสุขภาพที่เหมาะสมที่สุด และต้องมั่นใจว่าประชาชนสามารถเข้าถึงบริการได้อย่างมีประสิทธิผลและครอบคลุม โดยเกณฑ์การพิจารณานี้ยังสามารถนำไปใช้ประเมินหัวข้อ P&P ให้ตอบโจทย์ความต้องการของประชาชนด้วยเช่นกัน
ในช่วงบ่าย ผู้เข้าร่วมอบรมได้ฝึกปฏิบัติการตั้งคำถามตามหลัก PICO คือ Population, Intervention, Comparator, Outcome เพื่อพัฒนาข้อเสนออย่างเป็นระบบ โดยมี รศ. ดร. พญ.ธัญญรัตน์ อโนทัยสินทวี พร้อมทีมผู้เชี่ยวชาญจาก HITAP อาทิ รศ. ดร.วรรณฤดี อิสรานุวัฒน์ชัย และ ดร. ภญ.ปฤษฐพร กิ่งแก้ว คอยให้คำปรึกษาอย่างใกล้ชิด พร้อมให้คำแนะนำในการสืบค้นข้อมูล การเลือกใช้แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ ตลอดจนการวิเคราะห์ข้อมูลต่าง ๆ เพื่อจัดทำข้อเสนอให้เป็นไปตามเกณฑ์การพิจารณา ทำให้ผู้เข้าร่วมอบรมสามารถเชื่อมความรู้จากภาคทฤษฎีสู่การลงมือปฏิบัติจริง
การจัดงานครั้งนี้จึงถือเป็นจุดเริ่มต้นสำคัญในการเชื่อมโยงการทำงานด้าน P&P ของ สสส. เข้ากับกระบวนการพัฒนาชุดสิทธิประโยชน์ของ สปสช. พร้อมเสริมสร้างศักยภาพของบุคลากรและภาคีเครือข่ายให้สามารถจัดทำข้อเสนอโดยใช้ข้อมูลและหลักฐานเชิงวิชาการอย่างถูกต้อง และสร้างโอกาสให้มาตรการด้านสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรคได้รับการบรรจุเป็นสิทธิประโยชน์เพื่อคนไทยในอนาคต
ทั้งนี้ คณะทำงานโครงการพัฒนาชุดสิทธิประโยชน์ภายใต้ระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (UCBP) ได้เปิดรับข้อเสนอหัวข้อบริการสาธารณสุขประจำปี 2569 แล้ว ตั้งแต่วันนี้ – 30 กันยายน 2568 ทุกท่านสามารถร่วมส่งข้อเสนอผ่านระบบออนไลน์ได้ที่ https://ucbp.nhso.go.th/
