เมื่อวันที่ 27 – 30 พฤษภาคม 2568 ณ อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ ฝ่ายประเมินเทคโนโลยีด้านสุขภาพ เพื่อการผลิตนวัตกรรม (MIDAS) จากมูลนิธิเพื่อการประเมินเทคโนโลยีและนโยบายด้านสุขภาพ (HITAP foundation) ร่วมมือกับมหาวิทยาลัยแห่งชาติสิงคโปร์ (NUS) Wateraom วิสาหกิจเพื่อสังคม และองค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย (Thai Public Broadcasting Service) หรือ ส.ส.ท. พร้อมด้วย มูลนิธิองค์การกระจายเสียงและเเพร่ภาพสาธารณะเเห่งประเทศไทย (มูลนิธิไทยพีบีเอส) และสำนักวิศวกรรม ลงพื้นที่และดำเนินกิจกรรมในโครงการ “นวัตกรรมเพื่อน้ำสะอาด: รากฐานของสุขภาพในโรงเรียน และโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล” เพื่อแก้ไขปัญหาการขาดแคลนและการเข้าถึงน้ำสะอาดในโรงเรียนและโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพในชุมชน
Teo Yik Ying คณบดี คณะสาธารณสุขของมหาวิทยาลัยแห่งชาติสิงคโปร์ (NUS) เล็งเห็นถึงความสำคัญของการพัฒนาระบบสาธารณสุข เพื่อสังคมโดยรวม จึงมุ่งนำนวัตกรรมและเทคโนโลยีจากสิงคโปร์มาช่วยเหลือสังคมทั่วโลก ด้วยเหตุนี้ NUS จึงผนึกกำลังกับ Wateroam วิสาหกิจเพื่อสังคมจากสิงคโปร์ ผู้พัฒนาระบบกรองน้ำสำหรับพื้นที่ชนบทและพื้นที่ประสบภัยพิบัติ ริเริ่มโครงการในประเทศที่ประสบปัญหา เรื่องระบบน้ำมาแล้วถึง 43 ประเทศทั่วโลก อาทิ พม่า บังกลาเทศ ลาว อินโดนีเซีย และเนปาล
ในวาระนี้ทาง NUS และ Wateroam ร่วมมือกับ ฝ่ายประเมินเทคโนโลยีด้านสุขภาพเพื่อการผลิตนวัตกรรม (MIDAS) หน่วยงานที่จัดตั้งจากความร่วมมือระหว่าง คณะสาธารณสุข มหาวิทยาลัยแห่งชาติสิงคโปร์ และมูลนิธิิเพื่อการประเมินเทคโนโลยีและนโยบายด้านสุขภาพ (HITAP foundation) ผู้เชี่ยวชาญด้านปัญหาสุขภาพ องค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย (TPBS) ที่มีทีมวิศวกรเป็นฝ่ายสำรวจพื้นที่และติดตั้งเครื่อง พร้อมทีมงานสสท.สำหรับการบันทึกภาพกิจกรรมที่เกิดขึ้นระหว่างดำเนินงานคณะทำงานจึงร่วมกันเริ่มต้นโครงการปรับปรุงระบบน้ำสะอาดให้กับชุมชนในประเทศไทย
แม้ระบบประปาจะเป็นแหล่งผลิตน้ำสะอาด แต่หลายพื้นที่ในประเทศไทยยังคงอยู่นอกเขตบริการสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐานนี้ นอกจากนี้ พื้นที่เหล่านั้นยังเผชิญกับปัญหาทางน้ำต่าง ๆ เช่น อุทกภัย ภัยแล้ง รวมถึงการขาดแคลนน้ำสะอาด ทำให้โรงเรียน และโรงพยาบาลซึ่งมีบทบาทสำคัญในการดูแลและส่งเสริมสุขภาพประชาชน กลับไม่สามารถเข้าถึงน้ำสะอาดที่มีคุณภาพ เพียงพอสำหรับอุปโภคและบริโภคได้
คณะทำงานได้ประเมินคุณภาพน้ำ ความพร้อมของสถานที่ และบุคลากร ทั้งในโรงเรียนและโรงพยาบาล เพื่อพิจารณาติดตั้ง ระบบกรองน้ำมาตรฐานและให้มีการตรวจคุณภาพน้ำอย่างสม่ำเสมอ แม้โรงเรียนหลายแห่งจะประสบปัญหาคุณภาพน้ำ ทั้งกลิ่น สี รสชาติ และความสะอาด เนื่องจากแหล่งน้ำหลักมาจากประปาภูเขาและน้ำบาดาล แต่จากการสำรวจพบว่า โรงเรียนแม่ตื่นวิทยาคม อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ มีความพร้อมทั้งด้านไฟฟ้าและบุคลากร จึงได้รับเลือกให้เป็น โรงเรียนนำร่องในการติดตั้งระบบกรองน้ำในครั้งนี้
ต่อมา คณะทำงานได้ลงพื้นที่เพื่อสาธิตและติดตั้งระบบกรองน้ำที่โรงเรียนแม่ตื่นวิทยาคม ซึ่งเป็นพื้นที่นำร่องแห่งแรก นอกจากนี้ คณะทำงานยังได้วางแผนสำหรับติดตั้งระบบกรองน้ำให้อีก 2 แห่ง ได้แก่ ่โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนบำรุงที่ 87 อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย และโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพประจำตำบลบ้านแม่แฮใต้ อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งจะดำเนินการติดตั้งระบบกรองน้ำในวาระถัดไปของโครงการ
ดร. นพ.ยศ ตีระวัฒนานนท์ จากมูลนิธิเพื่อการประเมินเทคโนโลยีและนโยบายด้านสุขภาพ (HITAP foundation) ชี้แนะว่า โครงการเครื่องกรองน้ำสะอาดนี้จัดขึ้นด้วยความตั้งใจที่จะนำเครื่องกรองเข้ามาช่วยแก้ไขปัญหาในระยะยาวและยั่งยืนกว่าการซื้อน้ำมาบริจาค รวมถึงจะมีการติดตามผลอย่างต่อเนื่อง และ MIDAS จะดำเนินการประเมินผลด้วยวิธีการประเมินและติดตามผลสำเร็จหลังการติดตั้ง (Post-implementation Evaluation Wateroam) ทั้งในรูปแบบกิจกรรมผ่านภาพ (Qualitative Analysis) ที่ให้สมาชิกในชุมชนถ่ายภาพทั้งก่อนและหลังการติดตั้งเครื่องกรองน้ำ Wateroam เพื่อช่วยสะท้อนปัญหาและผลกระทบจากการขาดแคลนน้ำสะอาดต่อชีวิตประจำวันของชุมชน และรูปแบบของการประเมินความคุ้มค่า Economic evaluation (Quantitative Analysis) ในลำดับถัดไป พร้อมกันนี้ มหาวิทยาลัยแห่งชาติสิงคโปร์ก็จะดำเนินการศึกษาและพัฒนานวัตกรรมให้เหมาะสมกับพื้นที่ได้มากขึ้น เพื่อปรับปรุงคุณภาพชีวิตของคนในชุมชนและสร้างระบบสาธารณสุขที่แข็งแรงและยั่งยืนต่อไป
