การอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อพัฒนาการประเมินโครงการลดพฤติกรรมเนือยนิ่ง: อีกก้าวสำคัญสู่สุขภาพที่ดีของคนไทย

เมื่อวันที่ 24 มกราคม 2568 ที่ผ่านมา มูลนิธิเพื่อการประเมินเทคโนโลยีและนโยบายด้านสุขภาพ (Health Intervention and Technology Assessment Program Foundation: HITAP) ได้จัดการอบรมเชิงปฏิบัติการในหัวข้อ “การประเมินโครงการลดพฤติกรรมเนือยนิ่งและส่งเสริมกิจกรรมทางกาย” ณ โรงแรม Oakwood Suites Tiwanon ซึ่งนับเป็นก้าวสำคัญในการพัฒนาแนวทางการประเมินโครงการลดพฤติกรรมเนือยนิ่งและส่งเสริมกิจกรรมทางกายที่มีประสิทธิภาพ มีมาตรฐานที่ชัดเจน เหมาะสมกับบริบทของประเทศไทย และสามารถสนับสนุนการกำหนดนโยบายเชิงสุขภาพที่มีหลักฐานเชิงประจักษ์ได้ต่อไป
โครงการที่มีผลต่อสุขภาพคนไทยทุกช่วงวัย
พฤติกรรมเนือยนิ่ง (sedentary behaviors) และการขาดกิจกรรมทางกาย (physical inactivity) เป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญของโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง เช่น โรคหัวใจ เบาหวาน และโรคอ้วนในประชากรทุกวัย ซึ่งนับเป็นปัญหาด้านสาธารณสุขในระดับโลก ปัจจุบันมีการพัฒนาโครงการที่มุ่งเน้นการลดพฤติกรรมเนือยนิ่งเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องในประเทศไทย อย่างไรก็ดี ยังคงมีข้อจำกัดในการติดตามและประเมินผลเพื่อใช้ในการขยายผลของโครงการในวงกว้าง ด้วยเหตุนี้ การพัฒนาแนวทางการประเมินโครงการฯ ที่มีประสิทธิภาพจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง
กิจกรรมในครั้งนี้มีเป้าหมายเพื่อให้ผู้เข้าร่วมอบรมได้เรียนรู้แนวทางการประเมินโครงการฯ เนื่องจากการมีแนวทางที่ได้มาตรฐาน เป็นระบบ และโปร่งใสจะช่วยให้เกิดผลลัพธ์ที่เป็นรูปธรรม เช่น การตัดสินใจเชิงนโยบายที่มีหลักฐานรองรับ การจัดสรรทรัพยากรที่มีประสิทธิภาพ และการขยายผลโครงการที่ส่งผลดีต่อสุขภาพของประชาชน
Prof. Mueller-Riemenschneider Falk และ Prof. Chen Huijun, Cynthia จาก National University of Singapore ร่วมบรรยาย พร้อมแลกเปลี่ยนความรู้และประสบการณ์ในงานวิจัยเกี่ยวกับพฤติกรรมเนือยนิ่งและกิจกรรมทางกาย เครื่องมือวัดผล และการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติ
โอกาสการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ในระดับประเทศและนานาชาติ
กิจกรรมครั้งนี้มีทั้งการบรรยายและการอบรมเชิงปฏิบัติการ ซึ่งได้รับเกียรติจากวิทยากรจากทั้งในและต่างประเทศ นำโดย ดร. นพ.กติกา อรรฆศิลป์ หัวหน้าฝ่ายการผสานข้อมูลและประเมินโครงการส่งเสริมสุขภาพ (Precise Interventions: PI) พร้อมด้วยผู้เชี่ยวชาญจาก National University of Singapore (NUS) ประเทศสิงคโปร์ ได้แก่ Prof. Mueller-Riemenschneider Falk และ Prof. Chen Huijun, Cynthia ที่ได้ร่วมแบ่งปันความรู้และประสบการณ์เกี่ยวกับพฤติกรรมเนือยนิ่งและกิจกรรมทางกาย เครื่องมือวัดผล และการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติที่นำมาใช้ในงานวิจัย
ในการฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ ผู้เข้าร่วมการอบรมได้เรียนรู้การประเมินโครงการแบบจำลองสถานการณ์ โดยการสวมบทบาทเป็นผู้ประเมินโครงการ ตลอดจนได้ทดลองใช้เครื่องมืออย่าง ActiGraph และ Fitbit เพื่อเรียนรู้การจัดการและวิเคราะห์ข้อมูล
การอบรมเชิงปฏิบัติการเปิดโอกาสให้ผู้เข้าร่วมกิจกรรมเรียนรู้การประเมินโครงการ โดยการสวมบทบาทเป็นผู้ประเมินโครงการ
ผลกระทบเชิงบวกต่อผู้เข้าร่วมกิจกรรมและสังคม
ผลลัพธ์สำคัญของกิจกรรมในครั้งนี้คือ การเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจในกระบวนการประเมินโครงการฯ ตั้งแต่ระยะวางแผนและเตรียมความพร้อม ระยะดำเนินการประเมิน และระยะสื่อสารการประเมินให้แก่ผู้เข้าร่วมกิจกรรม ซึ่งประกอบด้วยนักวิชาการ นักวิจัย และองค์กรผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสีย ซึ่งล้วนมีโอกาสเป็นผู้ใช้แนวทางการประเมินดังกล่าว นอกจากนี้ยังถือเป็นโอกาสที่ดีในการสร้างเครือข่ายความร่วมมือระหว่างหน่วยงาน นักวิจัยทั้งในประเทศและต่างประเทศ และผู้กำหนดนโยบายอีกด้วย
ในขณะเดียวกัน การอบรมเชิงปฏิบัติการดังกล่าวยังถือเป็นส่วนหนึ่งในการสร้างผลกระทบเชิงบวกต่อสังคม “HITAP มุ่งหวังว่าแนวทางการประเมินโครงการฯ ที่พัฒนาขึ้นนี้จะช่วยสนับสนุนโครงการให้เกิดการดำเนินงานที่ชัดเจน ก่อให้เกิดมาตรฐานเดียวกันที่สามารถนำผลลัพธ์จากการศึกษาวิจัยมาเปรียบเทียบ และพัฒนาต่อยอดได้อย่างยั่งยืน รวมถึงการสร้างความเชื่อมั่นให้กับผู้กำหนดนโยบายและผู้สนับสนุนทุนต่อไป” ดร. นพ.ยศ ตีระวัฒนานนท์ เลขาธิการมูลนิธิและนักวิจัยอาวุโส HITAP ได้ให้เกียรติกล่าวปิดการอบรม
ดร. นพ.ยศ ตีระวัฒนานนท์ เลขาธิการมูลนิธิและนักวิจัยอาวุโส HITAP ประธานการอบรมเชิงปฏิบัติการในครั้งนี้
มุ่งสู่ก้าวต่อไปเพื่อสุขภาพที่ดีของคนไทย
การอบรมเชิงปฏิบัติการในครั้งนี้ ไม่เพียงแต่ช่วยยกระดับศักยภาพของผู้เข้าร่วมกิจกรรม แต่ยังเป็นอีกหนึ่งก้าวสำคัญในการพัฒนาแนวทางการประเมินโครงการที่ได้มาตรฐานและสามารถนำไปใช้ได้จริง การมีแนวทางที่ชัดเจนและมีหลักฐานรองรับจะช่วยให้โครงการลดพฤติกรรมเนือยนิ่งสามารถขยายผลได้อย่างมีประสิทธิภาพ และก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงด้านสุขภาพในระดับนโยบายและสังคมโดยรวม
ดร. นพ.กติกา อรรฆศิลป์ กล่าวถึงทิศทางของการประเมินโครงการฯ ในอนาคตไว้ว่า “นอกเหนือจากโครงการที่มุ่งลดพฤติกรรมเนือยนิ่งแล้ว การมีแนวทางประเมินโครงการฯ ที่ดียังเป็นต้นแบบที่สำคัญเพื่อให้เกิดผลกระทบที่เป็นรูปธรรมต่อการพัฒนาโครงการด้านสุขภาพอื่น ๆ ต่อไปในอนาคตอีกด้วย”
HITAP จะยังคงเดินหน้าสนับสนุนการพัฒนาแนวทางการประเมินโครงการสุขภาพ เพื่อให้มั่นใจว่าทุกโครงการมีหลักฐานรองรับ และสร้างผลกระทบเชิงบวกที่ยั่งยืนต่อคนไทย